Riskante sport van freeriden – zijn superheldenverhalen oud nieuws?

Wat maakt bergsporten, of zoals in dit geval freeriden, zo spannend? Eén van de vele mogelijke antwoorden: het complexe samenspel van fysieke en mentale vaardigheden en veel knowhow over risicobeheer. De meeste buitensporters weten dat er op de berg gevaren op de loer liggen die soms levensbedreigend kunnen zijn. De meesten zijn zich er ook van bewust dat zij niet leven in een onsterfelijk lichaam dat superieur is aan de natuurkrachten. Toch wordt in de professionele freeride scene vaak een ander beeld geschetst. De ene vette lijn na de andere najagen, idealiter nog in party shred (meerdere rijders tegelijkertijd op een steile helling zonder veiligheidsafstanden) - scènes als deze spelen zich al tijden voor onze ogen af als bewegende beelden in gerenommeerde freeride producties. Tussendoor zijn er nauwelijks taferelen van plannen die niet lukken of sporters die terugdraaien omdat het risico te groot is of niet kan worden ingeschat.

Maar de superheldenverhalen lijken een houdbaarheidsdatum te hebben. Intussen verschijnen er steeds meer films waarin juist die thema's centraal staan die lang onder het tapijt zijn geveegd: Onzekerheid, kwetsbaarheid of angst. Onderwerpen die ongetwijfeld moeilijker te verwerken zijn dan spectaculaire foto's. Waar het zoeken naar antwoorden op menig vraag misschien ook tevergeefs is: waarom zich überhaupt blootstellen aan dit schijnbaar zinloze risico? Hoe kan een beroepssporter in een extreme risicosport als rolmodel voor jongeren fungeren? En: Is het idee van controle bij bergsporten eigenlijk een illusie?

Deze en soortgelijke vragen waren ook het onderwerp van de Freeride Film Festival (FFF), die dit jaar weer een stop maakte in Innsbruck op zijn tournee door verschillende landen. Op 9 november werd in het Metropol Kino niet alleen een reeks freeride films vertoond, maar was er ook een spannend voorprogramma met podiuminterviews en meer. Ik sprak met Harry Putz, de langjarige organisator van het festival, en snowboardpro Elias Elhardt.

Harry, hoe was de sfeer op het FFF van dit jaar in het Metropol Kino in Innsbruck, en wat maakt cinema nog steeds zo'n belangrijk medium?

Harry Putz: De sfeer was weer geweldig. Ik was erg blij met de reactie van het publiek, wat me natuurlijk erg blij maakt. Zoals altijd is cinema een gelegenheid om samen te komen en emoties te delen. Vooral als het gaat om een gedeelde passie als freeriden, besef je het belang van cinema.

Welke film was je hoogtepunt van de tour dit jaar?

Dat is een moeilijke vraag. Het is een heel lang proces om de films te kiezen, elke film is ergens een hoogtepunt voor mij en heeft een unieke manier van maken. De film „Invisible Ground“ van Elias Elhardt springt er voor mij echter uit omdat hij het moeilijke onderwerp van gevaar en kwetsbaarheid in de freeridesport aanpakt. Om het onderwerp in 34 minuten zo goed over te brengen dat zelfs na drie en een half uur avondprogramma niemand in het publiek het gevoel had ook maar één keer met de ogen te knipperen, was fascinerend.

Heb je een verandering opgemerkt in de freeride filmscene door de jaren heen, weg van professionele atleten als heldhaftige supermensen en naar meer complexe, menselijke thema's?

Ik denk dat extreme sporten met atleten als marketinginstrument een relatief recente geschiedenis is, misschien bestaat het al sinds de jaren '90. En nu heeft het een punt van verdere ontwikkeling bereikt waar hoofdpersonen die op authentieke wijze verantwoordelijkheid tonen niet langer onmiddellijk oncool lijken. Maar dat is "slechts" een nieuwe tak, de oude met zijn focus op adrenaline en het testen van de grenzen blijft groeien, daar zijn de mensen gewoon te geil voor. C'est la vie. Maar we hebben de vrijheid om te beslissen wat we willen consumeren, en ieder van ons is dus ook verantwoordelijk tegenover zichzelf om de stortvloed aan media en inhoud bewust te consumeren.

Vindt u dat meer professionals er hun missie van moeten maken om een rolmodel te zijn voor jongeren in de sport? Of spreekt deze missie zichzelf tegen, omdat er altijd een risico zal zijn met grenssporters in buitensporten?

Zeker, het rolmodel effect is verdomd belangrijk. Met ons festival bereiken we veel mensen die gretig zijn naar spectaculaire beelden en verhalen, en het is onze verantwoordelijkheid hoe we met hen spelen, hen beïnvloeden, hen opvoeden en hen weer naar huis sturen. Vandaar ons initiatief #freerideforfuture, waarmee we niet alleen de strijd aangaan tegen de opwarming van de aarde, maar ook veiligheidsbewustzijn willen overbrengen.

Elias Elhardt is al vele jaren snowboardpro en presenteerde zijn nieuwste film op het Freeride Film Festival in Innsbruck. „Invisible Ground“ is een snowboardfilm over kwetsbaarheid, waarin Elias samen met Xavier de le Rue in het verleden van hun beider carrière kijkt en hun verschillen beschouwt. Ze hebben echter één ding gemeen: beiden waren onlangs betrokken bij een tragisch lawine-ongeluk - een keerpunt in hun beider leven.

Elias, in je film „Invisible Ground“ stel je moeilijke vragen over risico's en onrealistische ideeën over controle bij het freeriden. Wat was je motivatie om zo'n freeride film te maken?

Elias Elhardt: Ik hou in principe van spannende onderwerpen in de vorm van films, die nauw verbonden zijn met snowboarden - want dat is mijn platform als profsporter - maar die ook verder kunnen gaan. Maar om eerlijk te zijn had ik eerst het gevoel dat risico in onze sport een zeer bevoorrechte zaak is - een zaak die je natuurlijk alleen vrijwillig aangaat, en die ook slechts voor weinigen toegankelijk is. Toen ik zelf bij zo'n ongeluk betrokken was, waarbij ik een 15-jarige jongen uit een lawine redde, die vervolgens overleed, was ik zeer ontroerd en geraakt. Het deed me beseffen dat dit een belangrijk onderwerp is waarvoor ik ook een zekere verantwoordelijkheid draag als communicator voor een sport die deze risicovolle aanpak ook bevordert.

Je hebt het ook over het voorbeeld effect dat freeride pro's hebben op veel mensen, sommige van hen jong. Wenst u in het algemeen meer bewustzijn en betere communicatie van professionals over risico's en andere complexe onderwerpen?

Ik denk dat het een geweldige kans is om het platform als professionele atleet te gebruiken en te praten over belangrijke sociale of politieke kwesties in een kleine gemeenschap als de freeride scene. Je merkt dat de belangstelling er is, en de gedeelde passie voor de sport biedt hier een aanknopingspunt. In de tussentijd is het voor mij belangrijk dat we een andere benadering vinden van hoe we over risico's praten, en daarbij ook vraagtekens zetten bij dit heroïsche verhaal waarin beroepssporters altijd de dood ontlopen en de allergrootste risico's lijken te kunnen beheersen. Ik denk dat je bewust zijn van je kwetsbaarheid, zowel fysiek als emotioneel, een goede basis is om in de situatie een goede beslissing te nemen.

Bedankt voor de interessante discussies!

„Invisible Ground“ zal vanaf januari 2023 online zijn

Fotocredits: Carlos Blanchard, Theo Acworth, Invisible Ground, Harry Putz