Speelplaats van de dode krijgers

Ik geef het toe: de naam Tummelplatz betekende niets voor mij tot twee weken geleden. Wat minder te maken heeft met mijn Vorarlbergse afkomst. Het heeft meer te maken met het feit dat ik weinig of geen interesse heb in begraafplaatsen. Pas door een reeks evenementen die door het stadsarchief van Innsbruck werden georganiseerd, werd ik me bewust van dit herdenkingsjuweel. “Tummelplatz, Friedhof und Soldatengräber” werd aangekondigd als een van de negen zeer informatieve Stadswandelingen dit jaar. Het feit dat de directeur van het Stadsarchief, DDr. Lukas Morscher, zelf als gids optrad, was voor mij de ‘kers op de taart’.

Ik had het onopvallende bord tegenover de ingang van Kasteel Ambras al opgemerkt. Het wijst de weg naar de “Landessöhne Memorial”een militaire begraafplaats. Het feit dat deze plaats gelegen is op een open plek die vroeger dienst deed als rijbak voor de paarden van de Habsburgers, gaf het de naam Tummelplatz. Het is een groteske geschiedenis dat daar sinds 1796 honderden slachtoffers van Habsburgse wulpsheid worden herdacht. Jonge mannen die de keizers altijd als kanonnenvoer hadden gediend.

Het eerste wandelpad van Innsbruck leidde naar de Tummelplatz

Zelfs het pad naar het gedenkteken is op de een of andere manier historisch. Het werd in 1888 het eerste officiële wandelpad van Innsbruck en daarmee de hoeksteen van het huidige wandelwegennet van 74 kilometer. Na nauwelijks tien minuten lopen bereik je wat ik beschouw als het unieke anti-oorlogsmonument met zijn meer dan 1.000 herdenkingskruisen die ten minste 2.000 doden vertegenwoordigen. (Andere bronnen schatten het aantal soldaten dat hier herdacht wordt op 7.000-8.000). De laatste begrafenis vond plaats in 1856. Het laatste herdenkingskruis is opgedragen aan een soldaat die in 1947 in een militair hospitaal aan zijn verwondingen bezweek.

Een militaire begraafplaats wordt een juweel

Dat het gedenkteken op de Tummelplatz nu in zo’n goede, bijna prachtige staat verkeert, is het werk van een vereniging die enkele jaren geleden een ware wedergeboorte beleefde. Het gedenkteken wordt al meer dan 60 jaar beheerd door de “Verwaltungs- und Betreuungsverein der Landesgedächtnisstätte Tummelplatz Amras-Innsbruck”. De burgers van Amras en Innsbruck trokken zich het lot aan en begonnen met de steun van de overheid de Tummelplatz, met inbegrip van de vijf kapellen, met veel tijd en nog meer toewijding te verzorgen. Ik overdrijf niet als ik de plaats een “juweel” noem. Een bosbegraafplaats met uitzicht op Innsbruck, met graven die worden verzorgd door bloemen en nette grafkruisen.

De “Tummelplatz Erhaltungverein”

“De intensiteit van het grafonderhoud nam af naarmate men verder van de laatste oorlog verwijderd raakte,” aldus voorzitter Hans Zimmermann, die de activiteiten van zijn vereniging toelicht. De natuur nam het gedenkteken meer en meer over. Vandaag de dag zorgen de bijna 300 leden die bijdragen aan het behoud van de site ervoor dat deze “bezienswaardig” is. “Of het nu gaat om het maaien van het gazon, het opvegen van bladeren of het bewateren van de bloemen, naast de “doorgewinterde leden” zijn ook de jongeren zeer actief”, aldus Zimmermann. Er zijn immers 500 bloemperken en groenstroken te onderhouden, zelfs in de droge tijden van een zomer, waarvoor gemiddeld 20 mensen nodig zijn.

Het bestuur van de vereniging voor natuurbehoud is erin geslaagd om van de Tummelplatz een drukbezochte gedenkplaats te maken. Van links naar rechts: voorzitter Hans Zimmermann, stadsarchivaris DDr. Lukas Morscher, Julia Zimmermann, Herbert Edenhauser, Julius Troniarsky en Christian Haager.

Herdenken wordt een herinnering

Het gedenkteken “Tummelplatz” is verdeeld in zes “grafvelden”. Er zijn graven uit de Franse oorlogen naast herdenkingsgraven voor de gevallenen van de slag bij Isonzo. Of de soldaten die in de Dolomieten vielen. Ik las veel van de graftekens, keek naar de foto’s van de dode soldaten. vermist in Stalingrad’, gesneuveld in Koersk’, ‘gesneuveld in Joegoslavië’. Amper 20 jaar oud, vonden velen hun dood op de meest brute manier. Verbrand in de gevechten van de Habsburgse monarchie of het misdadige Duitse Rijk. Soms worden de jonge mannen “helden” genoemd op de inscripties op de kruisen. Voor mij is dit een uiting van pervers patriottisme. Bijzonder tragisch vind ik de herdenkingsgraven waar meerdere broers van één en dezelfde familie worden herdacht. Hier wordt een herdenkingsbegraafplaats eindelijk een gedenkteken tegen de waanzin van de oorlog.

De Tummelplatz wordt een bedevaartsoord

Het feit dat op de Tummelplatz een wonderbaarlijke genezing heeft plaatsgevonden, is een belangrijke reden waarom deze gedenkplaats in heel Tirol bekend is. Het was op 19 mei 1811 dat de “9-jarige Pfaffenhofener boerenjongen Josef Seiler het gebruik van zijn verloren taal terugvond” bij het graf van de “Onbekende Soldaat”. Wat een ware stormloop veroorzaakte naar het stampende terrein, volgens rapporten. Duizenden pelgrims bezochten de herdenkingsplaats.

De herdenkingsinscriptie: de vader met zijn zoon, op de achtergrond de kapel van Lourdes.

Vandaag is de site een plaats van stille herdenking maar ook van ontspanning. Kenners van Innsbruck houden van het unieke uitzicht van Innsbruck, volgens velen een van de mooiste.

Mijn tip:

De beste manier om de Tummelplatz te bereiken is met het openbaar vervoer: bus 4134 en tramlijn 6.

Stadsvervoer IVB

Regionale lijnen VVT