Oostenrijks eerste vrouwelijke astronaut doet onderzoek in Innsbruck

Een jonge Karinthische arts is goed op weg om de eerste Oostenrijkse vrouw in de ruimte te worden. Met een bewonderenswaardige energie en uitzonderlijke vaardigheden is ze erin geslaagd om toe te treden tot de elitekring van astronauten op European Space Agency (ESA). Dat ze in Innsbruck onderzoek doet en studeert, bewijst de hoge kwaliteit van onze universiteit.

"Ik heb tot 8 februari geen toegang tot mijn inbox vanwege de Winter Survival Training." Het automatisch gegenereerde e-mailantwoord van Dr. Carmen Possnig (36) op mijn interviewverzoek aan het begin van het jaar onthult niet echt waarom deze jonge vrouw traint om te overleven in de winter. Maar het feit dat ze überhaupt zo'n training doet, is een eerste indicatie van haar missie: ze is de eerste vrouwelijke astronaut van Oostenrijk. Als er iets niet perfect gaat wanneer de ruimtecapsule landt, zal ze zelfs in de strengste winter moeten overleven tot ze wordt gered.

Magellan en Robert Scott als rolmodellen

Al op de basisschool droomde ze ervan om de ruimte in te vliegen, vertelt ze. "Star Wars en Star Trek hebben er zeker toe bijgedragen dat ik als meisje zulke kinderdromen had". Ze las graag over de ontdekkingsreizen van Ferdinand Magellan, de eerste persoon die de aarde omzeilde in een schip, of over poolreizigers zoals Robert Falcon Scott. Ze had zijn dagboek gelezen en was gefascineerd. In die tijd kon ze nauwelijks geloven dat ze op een dag 13 maanden op de Zuidpool zou doorbrengen.

Hoe vreemd het ook klinkt: Hun weg naar het Concordia onderzoeksstation op Antarctica en vervolgens haar opname in de elitegroep van ESA-astronauten was min of meer al duidelijk tijdens haar studie geneeskunde. Carmen Possnig studeerde af in Graz met een proefschrift waarin de effecten van kunstmatige zwaartekracht op de orthostatische tolerantie werden onderzocht. In lekentaal beschrijft orthostatische tolerantie het vermogen van het lichaam om de bloeddruk en bloedstroom stabiel te houden bij het veranderen naar een rechtopstaande positie (bijv. van liggen naar staan) om symptomen zoals duizeligheid of flauwvallen te voorkomen. Wat het werk uniek maakte, was dat de studie gebaseerd was op de veronderstelling van kunstmatige zwaartekracht, zoals die in ruimtestations kan worden geproduceerd door rotatie.

Een nieuwsbrief als carrièrebooster

Het abonnement op de ESA-nieuwsbrief was de directe aanleiding voor een unieke carrière die de jonge Karinthische vrijwel zeker de ruimte in zal brengen. Toen er in een van de nieuwsbrieven werd geadverteerd voor een onderzoekspositie bij het station op Antarctica, solliciteerde ze. "De tekst luidde ongeveer als volgt: we zijn op zoek naar een arts die niet bang is voor de kou. Ik solliciteerde op en werd aangenomen." Haar eerste kinderdroom kwam uit: ze trad in de voetsporen van haar idool Robert Falcon Scott, die als tweede de Zuidpool bereikte.

Het was een van haar professoren die haar al vroeg attendeerde op dit ESA-onderzoeksstation, dat elk jaar een plaats kan innemen in de bemanning van het onderzoeksstation Concordia op Antarctica. Vier jaar later was het zover.

Wat doen 13 maanden in de complete afgelegenheid van de Zuidpool, waarvan tien maanden in totale afzondering? "Het is een beetje buitenaards. Je kunt alleen in de zomer aankomen en vertrekken. Dat duurt van eind november tot begin februari. De rest van de tijd leef je in totale afzondering. De zon verdwijnt vier maanden lang, maar je kunt wel genieten van een prachtige sterrenhemel." Voor leken is het echter net zo moeilijk om zich min 80 graden en de poolnacht voor te stellen.

"Waar de nacht vier maanden duurt en een warme dag min 50 graden is"

Twee artsen maakten deel uit van de 12-koppige bemanning op het station. Possnig deed medisch onderzoek terwijl haar Italiaanse collega verantwoordelijk was voor spoedeisende geneeskunde. Ze onderzocht hoe menselijke competenties veranderen in isolatie. Bijvoorbeeld om te zien of astronauten nog steeds veilig een ruimteschip kunnen landen na lange vluchten door de ruimte. Het meest opvallende resultaat van haar werk: iemands vaardigheden nemen af tijdens de Antarctische winter. "Je wordt een beetje dommer," zegt ze, "omdat je geheugen achteruit gaat". Voor iedereen die geïnteresseerd is in haar werk op de Zuidpool in detail, raad ik haar boek aan: "South of the End of the World.Waar de nacht vier maanden duurt en een warme dag min 50 graden is".

Onderzoeksprogramma in Innsbruck

Sinds 2020 volgt astronaut in spe Carmen Possnig een onderzoeksprogramma aan onze universiteit in Innsbruck Univ.-Prof. Justin Lawley, PhD. Hij is geboren in Wales en heeft al onderzoek gedaan voor NASA en heeft Possnig uitgenodigd om onderzoek te doen naar de effecten van microzwaartekracht op het cardiovasculaire systeem en de cerebrale circulatie. Een ander onderwerp van ruimtegeneeskunde. Toekomstige interplanetaire vluchten zullen immers maanden duren, zo niet jaren.

Gewichtloosheid in het dompelbad

Als 'reservist' blijft ze voorlopig haar traditionele baan houden, maar wordt ze regelmatig opgeroepen voor trainingen. Zoals de wintersurvivalcursus in de Pyreneeën bij min 15 graden of een duikcursus om gewichtloosheid te simuleren. De Europese astronauten trainen ruimtewandelingen en buitenmissies in de diepte van een groot bassin waarin ook delen van het International Space Station (ISS) kunnen worden ondergedompeld.

Pittige trainingen

Dat ze in november 2022 uit meer dan 22.500 sollicitaties (!) werd geselecteerd als ESA's vervangende astronaut was bijna logisch. Haar prestaties op Antarctica en de resultaten van haar wetenschappelijk onderzoek waren zeker doorslaggevend voor haar selectie, samen met haar fysieke fitheid - ze houdt van langeafstandswandelen, boulderen en aikido.

Oostenrijk kan profiteren van hun werk

In het najaar van 2025 volgen er nog meer trainingen. Bijvoorbeeld een overlevingstraining op volle zee voor het geval een ruimtecapsule in zee landt en niet onmiddellijk gevonden kan worden. De ESA-astronautenreserve zal ook een paraboolvlucht voltooien, waarbij echte gewichtloosheid voor korte tijd kan worden gesimuleerd. Volgend jaar volgt dan nog een trainingsblok van twee maanden.

Het is nog niet mogelijk om te zeggen wat er nu gaat gebeuren. Carmen Possnig heeft er echter alle vertrouwen in dat ze daadwerkelijk de ruimte in zal vliegen. Een van haar collega's, de Zweed Marcus Wandt, is al de ruimte in gevlogen als reserveastronaut, terwijl de Pool Slawosz Usnanski - ook een reserveastronaut - over een paar weken de ruimte in zal gaan. Wat zullen hun taken zijn op het ruimtestation? "Ik zal experimenten uitvoeren voor Oostenrijkse bedrijven. Met steun van ESA zou Oostenrijk een missie naar het ISS en de experimenten zelf kunnen organiseren. Maar dat is een politieke beslissing."

Mijn leestip

Carmen Possnig's beschrijving van haar verblijf op de Zuidpool, de adembenemende schoonheid maar ook de maanden van duisternis of temperaturen rond de -80 graden: https://www.thalia.at/shop/home/artikeldetails/A1057819601