Tiroolse volksspelen: Een sterk spel

Ik verlaat de stad Innsbruck alleen voor heel speciale avonturen. Om te golfen in Mieming, om te wandelen in het Sellraintal, maar ook voor het theater in Telfs. Onlangs kon ik stiekem binnenglippen bij een van de laatste repetities van de Tiroler Volksschauspiele. En omdat alle voorstellingen van "Ich bleibe hier" daar al volledig uitverkocht zijn, wil ik verslag doen van mijn bezoek hier in al zijn subtiliteit. Intussen heb ik er al een ander toneelstuk gezien, en ik zal u dit alvast zeggen: Je moet daar toch alles zien.

Voor de Pizzeria Capello, draai ik me ter plaatse om, zoekend. Het moet hier ergens zijn. Na een paar stappen is het, maar in de achtertuin, een oud houten gebouw met een krakende trap naar de bovenverdieping. Reeds in 1569 werd hier in Telfs, achter de voormalige bakkerij Bergant, een gokhuis vermeld; de historische voorgevel is nu waarschijnlijk in Italiaanse handen. De Kranewitterstadl daarentegen is trouw gebleven aan zijn rol, hier kraakt de vloer nog net als toen, de donkere dakbalken spreken ook boekdelen, alleen de spotjes zijn nieuw. Ze verwarmen de zware onweerslucht genadeloos, de spanning moet hier elk moment loskomen. Ook het ensemble heeft allang zijn plaats ingenomen, ongewoon dichtbij, zo geheel zonder gordijn. Een oude tafel, een paar stoelen, verder niets.

Sferische klanken omringen de trillende monoloog van de hoofdpersoon Trina (krachtig geënsceneerd door Wiltrud Stieger). Het is alsof ze een brief schrijft aan haar verloren dochter, wankelend door herinneringen die sommigen waarschijnlijk liever zouden vergeten. Ik blijf hier: In de Telfer Kulturbühne wordt de roman van Marco Balzano een zenuwslopend volksspel. Regisseur Lorenz Leander Haas volgt het lot in oorlogstijd van een familie in Graun, de zeer idyllische Zuid-Tiroolse nederzetting waar nu alleen nog de kerktoren uit het stuwmeer oprijst. "Als jij je niet met de politiek bemoeit, zal de politiek zich met jou bezighouden," escaleert echtgenoot Erich (een meesterlijke Edwin Hochmuth), woede en verzet branden in hem. Trina geeft aanvankelijk in het geheim ook Duitse les, totdat de liefde van haar leven, Barbara, wordt betrapt, in elkaar geslagen en verbannen. Dochter Marika wordt door haar oom en tante ontvoerd naar Duitsland, enige zoon Michael is een nazi.

Waarom betekent leven per se vooruitgaan, wil de verteller weten. (De actrice komt zelf uit Transsylvanië, een Duits ballingschap in oorlogstijd in Roemenië, waar dictator Orban onlangs weer nationalistisch in het nieuws kwam) Eleonore Bürcher speelt de grootmoeder en weet het antwoord: God heeft onze ogen vooraan in ons hoofd geplaatst, dat is precies waar we in het leven moeten kijken, anders zouden we waarschijnlijk vissen zijn. En misschien omdat de vissen in het water vandaag zwijgen, moet het toneelstuk het verhaal van Graun vertellen en een pijnlijke blik in het verleden durven werpen.

Na het toneelstuk vroeg de aanwezige radio aan Lorenz Haas of hij een helderziende was. De kunstenaar wuift het weg en moet dan toegeven dat hij het decor van tafel en stoelen op precies dezelfde manier in het museum in Graun heeft gevonden. Samen met het ensemble hebben zij het stuwmeer bezocht en de geschiedenis daar nagetrokken, maar het was niet mooi. Toch moet je de vuurrode heer Haas nageven dat hij een buitengewoon oog heeft, want hij zet in Telfs een horror op scène die nauwelijks actueler kon zijn: Het is weer oorlog.

(Eindbeeld door Victor Malyshev)