Het ellendige bestaan van mevrouw Hitt

14 oktober 2024

Originele taal van het artikel: Deutsch

De vorm: Paard en ruiter. Het materiaal: puur gesteente, waarvan de naaldachtige punt een naam draagt. De plaats: De Nordkette in Innsbruck op 2.267 meter boven zeeniveau. Terwijl andere bergnaalden in dit land meestal geen specifieke naam krijgen, is deze rotspunt echt beroemd geworden: hij stelt mevrouw Hitt te paard voor. Zo ziet het eruit als hebzucht en gierigheid worden gestraft door de hemelse machten. De goede vrouw leidt al sinds mensenheugenis een ellendig bestaan op de bergkam van de Nordkette hoog boven Innsbruck. In dit artikel wil ik meer te weten komen over de reden hiervoor.

Er zijn eigenlijk drie legendes die het 'lot' van Frau Hitt verklaren. De gebroeders Grimm namen er een op in de verzameling 'Duitse legenden' onder de naam 'Frau Hütt'. Volgens deze legende leefde er ooit een reusachtige koningin met deze naam in de bergen rond Innsbruck. Toen haar zoontje op een dag onder de modder jankend en huilend thuiskwam, beloofde zijn moeder hem een mooi rokje. Een bediende moest onmiddellijk zachte kruimels brengen om het gezicht en de handen van het jongetje schoon te maken. Toen brak er plotseling een zware onweersbui los over de rijke korenvelden, groene weiden en bossen van de koningin en vreselijke bliksems flitsten naar de grond. Toen het voorbij was, was alles wat deze dame toebehoorde verdwenen. Overal was een woestijn van rotsen en stenen, er kon geen grassprietje meer groeien. In het midden van de chaos stond de versteende Frau Hütt, "en zal zo blijven staan tot de dag des oordeels", aldus de gebroeders Grimm.

De tweede verklaring van de 'verstening': Op een dag, zo gaat het verhaal, kwam mevrouw Hitt een arme vrouw en haar hongerige kind tegen die haar om wat eten vroegen. In plaats van hen te helpen, nam de reuzin een steen en gaf die aan het kind alsof het brood was. De arme vrouw smeekte opnieuw om hulp, maar mevrouw Hitt bespotte haar alleen maar en reed hooghartig verder. Deze daad van arrogantie en hardvochtigheid bleef niet onbestraft. De goddelijke straf volgde op de hielen: de bergen begonnen te beven, een sterke storm stak op en een machtige bliksemschicht trof mevrouw Hitt. De reuzin en haar paard veranderden in steen. Sindsdien zit ze als een stenen figuur hoog op de rots, starend in de verte.

Joseph Kyselak droeg een derde versie bij. In 1825 begon de Weense hofambtenaar aan een vier maanden durende bergtocht door Oostenrijk, die hem ook naar Tirol voerde. Te voet, natuurlijk. Hij liep via de Gerlospas het Zillertal in, stak de hoofdkam van de Alpen over naar Sterzing en wandelde vervolgens over de Jaufenpas, de Passeiervallei en over het Timmelsjoch het Ötztal in. Hij bereikte Innsbruck via de Wildspitze en het Stubaital - en hoorde hier waarschijnlijk de derde versie van de legende van mevrouw Hitt. In ieder geval presenteert hij een compleet nieuwe versie van de legende in zijn reisverslag.

Een door iedereen geliefde koningin heette mevrouw Hütt. Haar zoon Ol, die ze verwekt had bij Tyr, een bergreus, zou in de toekomst de regering leiden. (Getalenteerde taalkundigen zullen het woord Tyr-ol herkennen in de combinatie van de twee namen) De zoon was echter een nietsnut. Hij rebelleerde tegen zijn moeder Hütt, die onkwetsbaar was omdat ze alleen het water hoefde te vrezen. De zoon wist dit, rukte een berg rots van de Solstein, waardoor de gladde Martinswand ontstond, en slingerde deze het dal in, waar de Iselberg vandaag de dag nog steeds een stuk van is. De Inn werd afgedamd en een meer overspoelde mensen en dieren. Mevrouw Hütt vluchtte naar de Alpe en smeekte om wraak, die de 'hogere macht' afwees. Ze had haar zoon verwend, nu zou elke bliksemschicht haar het hoofd moeten kosten. Daarop bevroor ze, net als haar zoon, die werd verslonden en verscheurd door zijn eigen wandaad.

De legenden van een mevrouw Hitt worden in Tirol waarschijnlijk al sinds mensenheugenis verteld en beschrijven rampen die zich in de prehistorie hebben voorgedaan. Ze werden echter voor het eerst gedocumenteerd in 1799 in het reisverslag van de reisgezel van prinses Luise von Anhalt-Dessau, Mattisson. De gebroeders Grimm namen zijn onderzoek naar twee reizen naar Tirol in 1816 op in de verzameling 'Duitse legenden'.

De Nordkette werd gevormd door enorme breuken in de ijstijd. In de prehistorie waren er al mensen in het gebied rond Innsbruck die massale rotsvallen en steenlawines meemaakten. Dit kan bijna zeker worden aangenomen op basis van de prehistorische artefacten die in Hötting zijn gevonden. Dergelijke herinneringen werden door de eeuwen heen doorgegeven in de vorm van verhalen, zoals de Innsbruckse professor geologie Josef Blaas veronderstelde. Verhalen die uiteindelijk leidden tot de Frau Hitt legende van 'rechtvaardige vergelding'. De versie van Johann Kyselak is hier een goed voorbeeld van.

De oorsprong van de naam 'Frau Hitt' blijft in de geschiedenis gehuld

Een 'voorloper' van de naam wordt vermeld in het jachtboek van keizer Maximiliaan uit 1500: "Het wild wordt gejaagd vanaf de Freyhaitannger", wordt er genoteerd. Het gebied van mevrouw Hit wordt "Frawhuet", "Frawhut" en "Frawhuettenspitz" genoemd. Hoe de naam 'Hitt' is ontstaan, is nog steeds gehuld in de dikke mist van de prehistorie. Toen Peter Anich en Blasius Hueber de eerste kaart van Groot-Tirol maakten, stond de 'Frau Hütt' ook vrijwel vast.

De Frau Hitt als klimtoren

Het zou Innsbruck niet zijn als deze torenhoge rotsnaald niet al door de eerste bergbeklimmers werd gewaardeerd. Er wordt gezegd dat de rotsnaald voor het eerst werd beklommen in de jaren 1840. Sindsdien hebben mensen het hoofd van Frau Hitt vertrapt. Uit die tijd stamt het verhaal dat er een groot houten standbeeld van Andreas Hofer op de top stond. Het werd vervolgens door herders vernietigd omdat het grazende vee schrok van de aanblik van de Sandwirt (!). Dat is wat sommigen zeggen. Anderen verdenken de Beiernaren ervan dat ze de Tiroolse held uit woede hebben vernield.

Veel pogingen om de piek op de een of andere manier te benadrukken mislukten. Wind en weer vernietigden bijvoorbeeld een 'ijzeren draaiende spiegel' die de academische gymnastiekleraar Josef Haselsberger in 1885 op de top had gemonteerd. Eenzelfde lot trof een vlag en vlaggenmast, die ook niet bestand waren tegen weer en wind. Een ijzeren vlag op een zes meter hoge ijzeren mast hield het langer uit. Volgens rapporten was er in 1927 'niet veel van over'. Tegenwoordig prijkt er een klein kruis op de top van het hoofd van mevrouw Hitt.