Mystieke sporen: het ‘pad van de zintuigen’

De 'Weg van de zintuigen' van Rietz via Stams naar Mötz-Locherboden is een ontdekkingstocht in het hart van Tirol - vooral aan te bevelen in het late voorjaar of het begin van de zomer. Met andere woorden, wanneer de natuur in het Middelste Oberinntal op zijn mooist is. Alleen al het grote aantal kerken, waaronder bekende bedevaartskerken, kapellen en heiligdommen, geeft aan dat de mensen dit deel van Tirol al sinds mensenheugenis als een mystieke regio beschouwen. Een feit dat wordt bevestigd door recente archeologische vondsten.

Je hoeft niet gelovig te zijn om de pelgrimskerken en kapellen langs de weg te bezoeken vanwege hun schoonheid. En je hoeft geen langeafstandswandelaar te zijn om de bijna twaalf kilometer gemakkelijk in één dag af te leggen. Omdat ik zo'n 20 jaar geleden nauw betrokken was bij de ontwikkeling van het project 'Weg van de Zintuigen', wil ik graag van deze gelegenheid gebruik maken om mijn lezers enkele suggesties te geven voor het organiseren van een buitengewone wandeling, die het beste in Rietz kan beginnen. (Hier is de link naar de kaarten)

Mijn eerste tip: reis met het openbaar vervoer. Waarom? Als je met het openbaar vervoer reist, hoef je niet terug naar het startpunt van de wandeling, dat wil zeggen je auto. De 'ideale' start is in dit geval in Rietz en eindigt in Stams, heel dicht bij het station.

Rietz, de plaats van drie kerken

De parochiekerk van Rietz is een van die plaatsen die je kent van de trein en de snelweg, maar nog nooit hebt bezocht. Hier begint de rondwandeling. De kerk is echt oud: de fundering dateert uit de 5e eeuw. Ik weet zeker dat het aan een voormalige Romeinse weg ligt die hier - komende van Stams - in de richting van Pfaffenhofen liep. Pfaffenhofen was op zijn beurt een Romeins bruggenhoofd in de ware zin van het woord: in de Romeinse tijd staken mensen die uit Wilten kwamen - of uit het Oberland - hier de Inn over in de richting van de Via Claudia Augusta, die over de Fernpass liep.

Een pad leidt vervolgens van de parochiekerk van Rietz naar de bekende bedevaartskerk ter ere van de heilige Antonius Antoniusdie als een kasteel boven Rietz uittorent. Het uitzicht over het Inntal is prachtig. Hier, op de voormalige 'Scheibenbühel', kreeg de kerk in 1757 haar barokke ontwerp en een grote calvarieberg nodigt gelovige mensen uit om na te denken. De derde kerk in Rietz is de Kerk van het Heilige Kruis in het lager gelegen dorp. Het Kluibenschedlhuis bij het stadskantoor is een bezoek waard in Rietz. Het is het huis en het geboortehuis van de beroemdste nazarener schilder van Tirol, Heinrich Kluibenschedl.

De daaropvolgende route naar Stams kan op twee manieren worden afgelegd: via het geasfalteerde verbindingspad waarlangs de goed bewegwijzerde Way of St. James loopt, of via het 'oorspronkelijke' pad, dat in Haslach bergopwaarts afbuigt en via een prachtig, vermoedelijk eeuwenoud pad naar Stams leidt.

Waarom neem ik aan dat dit pad oud is? Omdat het langs een mystieke en historische plek voert. De'Hexenbödele' straalt nog steeds een soort magie uit die geworteld is in de prehistorie. Want nauwelijks een kilometer verderop langs het pad begon prof. Tomedi van de universiteit van Innsbruck op mijn initiatief in 2004 opgravingen bij de zogenaamde 'Glasbergl'. Hier werden de overblijfselen van een Rhätische nederzetting gevonden, inclusief een offerplaats, die door de Romeinen tijdens hun invasie in 15 na Christus werd verwoest. De nederzetting werd waarschijnlijk rond 600 voor Christus gesticht. De 'Hexenbödele' is daarom waarschijnlijk een plaats geweest van de 'oude religie', die het christendom vervolgens probeerde af te schilderen als 'behekst'.

Ik hoef niet te benadrukken dat de abdij Stams een van de parels op de 'Weg der Zinnen' is. Omdat het de begraafplaats van de Tiroolse heersers was, is dit Tiroolse instituut dienovereenkomstig gebouwd en ingericht. De Website van het klooster biedt een schat aan informatie. Het mag geen verrassing zijn dat Stams de locatie is van de beroemde skischool: Onderwijs was en is een belangrijke taak voor de cisterciënzerorde.

Ik wil hier echter ook een aantal minder bekende feiten over Stams presenteren. Namelijk de Parochiekerk van St John the Baptist. Eeuwenlang was dit de bestemming van duizenden, zo niet honderdduizenden pelgrims. De reden: hier werd een relikwie aangeboden dat naar verluidt van Johannes de Doper afkomstig was, namelijk een vinger. Maar het is niet zomaar een vinger: volgens de legende is het de vinger waarmee Johannes tijdens zijn leven naar Jezus wees. Ik heb hier meer over geschreven in mijn Blog over de Tiroolse Jakobusroute voor meer informatie.

Vanuit Stams leidt het pad naar het Stams eikenboshet oudste natuurmonument van Tirol. Hier kunnen goed geïnformeerde wandelaars zich een beeld vormen van hoe de bossen in Tirol er ooit uitzagen. Een verscheidenheid aan boom- en plantensoorten wordt hier gepresenteerd als onderdeel van een natuurpad. En vanaf het eikenbos gaat de route verder naar de Mötz Inn brug.

Keizers en koningen reisden ooit door Mötz

Mötz is een van die onopvallende plaatsen die een paar eeuwen geleden van groot belang waren voor het transport. In de 18e eeuw werd hier nog larikshout stroomafwaarts vervoerd. De Mötzer 'Flössergasse' herinnert nog aan vroeger. Er was hier ook een brug over de Inn, die ooit werd gebruikt door keizers en koningen die van of naar Italië reisden. Kasteel Klamm boven Mötz was ooit de rustplaats van hoge heren. Ook hier is het de naam van een steegje dat niet spectaculair de 'oude tijd' weerspiegelt: Door de huidige königsgassedie bij de kerk van Mötz overgaat in de landweg, werd vroeger gebruikt om van kasteel Klamm naar de brug en verder naar Stams of naar Italië te rijden.

Vanaf de parochiekerk van Mötz leidt de 'Weg van de Zintuigen' vervolgens naar de heuvel waarop de bedevaartskerk van Maria Locherboden al van verre te zien is Bedevaartskerk Maria Locherboden rijst vanuit de verte op. Halverwege de kerk komen wandelaars langs een stenen spiraal die uitnodigt om er van buiten naar binnen doorheen te lopen. Zulke spiralen zijn oude symbolen voor de kronkelige paden die wij mensen in ons leven moeten afleggen.

Dat Locherboden een bedevaartsoord is geworden, is terug te voeren op een 'wonderbaarlijke genezing'. Op 11 september 1871 reisde de terminaal zieke Maria Kalb met familieleden naar Mötz. De volgende dag werd de vrouw, die nauwelijks nog tekenen van leven vertoonde, naar de grot onder de kerk gedragen en op twee kussens gelegd. Na het bidden van een rozenkrans vertelde ze over een verschijning van de Maagd Maria, stond op en bad met haar familieleden. Daarna kon ze zelf afdalen naar Mötz. De plek waar volgens de zieke vrouw Onze Lieve Vrouw aan haar verscheen, is vandaag de dag nog steeds zichtbaar.

De kerk zelf is gebouwd op een oude gebedsplaats. De vondst van een ceremonieel mes uit de Bronstijd wijst hierop, net als de prehistorische nederzettingsresten die hier zijn gevonden. Als je bijzonder goede ogen hebt, kun je soms prehistorische aardewerkresten vinden op het plein onder de bedevaartskerk, die in de winter door mollen naar de oppervlakte worden geduwd. Ik heb er in ieder geval al een hele verzameling van.

Voor de nieuwsgierigen: onderweg naar Stams worden dieren en planten geïntroduceerd

De afdaling van Locherboden naar Stams voert over een soms smal wandelpad waarop goed schoeisel wordt aanbevolen. Talrijke informatieborden introduceren dit zuidelijk gelegen, nootdroge gebied, stellen de dieren voor die hier leven en geven een overzicht van de flora. Aan het einde van dit pad wacht de zintuiglijke wandelaars nog een laatste klein avontuur: de Stamser hangbrug. Hij is 107 meter lang en werd gebouwd in 1933.

Van de hangbrug in Stams naar het station is het dan ongeveer 400 meter.

GEGEVENS OVER DE WANDELING:

Lengte: ca. 12 km; benodigde tijd: ca. 6 uur. Wandelschoenen met een goed profiel worden sterk aanbevolen.

De routekaart vind je hier

Mijn suggestie voor AANKOMST: met de trein of met de bus (halte Rietz-Kapelle). VERTREK vanaf Stams met de trein of met de bus (bushalte Stams-Abzweigung Bahnhof).

Verdere informatie:

Mijn collega Danijel Jovanovic heeft een prachtige fotoblog gemaakt over Maria Locherboden.

Mijn collega Susanne Gurschler heeft veel interessante feiten over het klooster Stams verzameld in haar blogpost.

Afbeeldingen, tenzij anders vermeld: © Werner Kräutler